Uczennica mistrza – modernistyczny thriller [recenzja]

“Uczennica mistrza” to dopiero druga na naszym rynku powieść B.A. Shapiro, autorki specjalizującej się w thrillerach przesyconych historią sztuki, tajemnicą i odrobiną romansu.

Wkraczająca w dorosłość Paulien Mertens nagle staje w epicentrum wielkiego międzynarodowego oszustwa. Oskarżona o współudział w kradzieży wielu fortun ucieka do Francji, gdzie przybiera tożsamość Vivienne Gregsby. Obracająca się do tej pory w wyższych sferach dziewczyna musi rozpocząć życie na własną rękę od zera. Szybko okazuje się być dość przedsiębiorcza i zaradna, dzięki czemu trafia do serca paryskiej bohemy lat 20., a lawirując między intelektualistami i artystami trafia na Edwina Bradleya, amerykańskiego przedsiębiorcę i kolekcjonera sztuki, który zauroczony jej wiedzą, oferuje jej stałą i intratną pracę. Nowa posada i wyjazd do USA stają się dla niej okazją do udowodnienia swojej niewinności i zemsty na byłym narzeczonym.

Shapiro w interesujący sposób buduje fabułę, już na początku lektury wrzucając czytelnika w zasadzie na sam jej koniec. Oto bowiem główna bohaterka siedzi na ławie oskarżonych o morderstwo i oczekuje wyroku w swojej sprawie. Potem następuje cięcie, cofamy się kilka lat wstecz i śledzimy wydarzenia, które doprowadził ją do tego punktu. Autorka prowadzi niechronologiczną narrację dwutorowo: z punktu widzenia pokrzywdzonej Vivienne oraz intrygującego i magnetycznego oszusta o wielu imionach.

Największą siłą powieści jest jednak wątek malarstwa modernistycznego, które staje się równoprawnym bohaterem dynamicznej akcji. Autorka kapitalnie wplotła autentyczne postacie świata sztuki i ich dzieła w fikcyjną kryminalną intrygę o oszustwach, kradzieżach, morderstwie i zemście. Za pomocą swoich bohaterów umiejętnie dawkuje wiedzę o nurtach, stylach, sposobach interpretacji i patrzenia na nowoczesne malarstwo, które w latach 20. powszechnie uchodziło za niewarte uwagi. Obrazy opisuje emocjami i uczuciami, a artystów przedstawia jako ludzi natchnionych, wybiegających daleko poza horyzont swoich czasów.

Ciekawym zabiegiem jest również to, że praktycznie wszyscy bohaterowie w jakiś sposób są odpychający. Wieloimienny oszust to chimera, doskonały aktor i krętacz, a jednocześnie narcyz i egoista. Skrzywdzona przez niego niewinna Paulien, porzucona samej sobie, również zaczyna kręcić i mataczyć, a początkowe współczucie szybko wyparowuje. Wzorowany na Albercie Barnesie (założycielu Fundacji Barnesa) Edwin Bradley to postać surowa, opryskliwa i często nieprzyjemna, podobnie jak jego przepełniona hipokryzją żona. Osobną kategorią są przedstawieni w powieści artyści, lekkoduchy oderwane od życia, niepoprawni imprezowicze i kobieciarze. 

Shapiro udało się skonstruować wciągającą pod wieloma względami powieść, przepełnioną zwrotami akcji, zgrabnie rozpisaną tajemnicą morderstwa i malarskością. Jedyne czego zabrakło to obrazowego przedstawienia epoki. Gdyby nie wskazówki w postaci dat na początku każdego rozdziału, i oczywiście postaci historyczne, fabułę bez większych zabiegów można by przenieść w dowolną dekadę XX a nawet XXI w. Niemniej miłośnicy thrillerów, fikcji historycznej i nowoczesnego malarstwa odnajdą się w “Uczennicy mistrza” jak ryba w wodzie.